Historia kampusu

Kampus SGH – niedoceniana perełka

Kampus SGH został wpisany na listę zabytków, zarówno ze względu na unikalne walory architektoniczne budynków, jak i założenia urbanistyczne. Co prawda osiowość kampusu została złamana przez budynek F wzniesiony w latach 1984–1988, ale po jego rozbiórce (2016) stała się ona ponownie widoczna.

W pierwszej wersji kampus został zaprojektowany przez Jana Witkiewicza-Koszczyca jako duże założenie pałacowe z dwoma kordegardami i placem publicznym od frontu, a ogrodem wewnętrznym pomiędzy budynkami. Założenie to nigdy nie zostało zrealizowane, zarówno z powodu niedostatku środków finansowych, jak i wyobraźni decydentów.

Pierwsze szkice Budynku Głównego, 1923-1924

Budynek A

To pierwsze zdecydowało także o etapowości realizacji obiektów kampusu. Pierwszy budynek – A, wzdłuż ulicy Rakowieckiej – powstał w ciągu 12 miesięcy w 1926 r. Charakteryzował się niezwykłą jak na tamte czasy konstrukcją – żelbetem wypełnionym cegłą kratówką. Po powstaniu warszawskim został spalony i odbudowany dużym wysiłkiem społeczności akademickiej (pracami kierował Profesor Skrzywan), w 1947 r.

Aula A, Budynek A
Aula A, Budynek A
Korytarz, Budynek A
Korytarz, Budynek A
Podcienie, Budynek A
Korytarz, Budynek A
Korytarz, Budynek A
Korytarz, Budynek A
Korytarz, Budynek A
Korytarz, Budynek A
Budynek A

Biblioteka

Budynek biblioteki powstawał dłużej – 3 lata. Udało się go dokończyć wspólnym wysiłkiem SGH i Biblioteki Narodowej. Oddany w 1930 r., jest (podobnie jak budynek A) unikalnym obiektem architektonicznym. Ogromna czytelnia o kubaturze prawie 10000 metrów sześciennych budzi podziw nie tylko swoją wielkością, ale rozwiązaniem oświetlenia. Opracowywanie, przechowywanie i dostarczanie zbiorów zostało zorganizowane w innowacyjny wówczas sposób.

Podcienie, Biblioteka
Biblioteka
Czytelnia
Czytelnia
Biblioteka

Oba budynki powstałe przed wojną zawierają wiele wspaniałych detali, które warto wyszukać, a których nie powstydziłby się dzisiejszy twórca. Cechą charakterystyczną attyk są mozaiki, wśród których zwraca uwagę Orzeł w koronie, tkwiący na frontowej ścianie biblioteki od 1930 r., pomimo zmiennych losów kraju.

Mozaika, Budynek Biblioteki

Budynek główny (budynek G)

Powstały w latach 1950–55 budynek główny nie ma już tylu detali, nie wystarczyło pieniędzy na mozaiki, chociaż miejsce na nie jest. Skrócono go też o kilkadziesiąt metrów, przez co do dziś uczelnia odczuwa niedosyt powierzchni użytkowej. Widać w nim jednak rękę mistrza, chociażby w słynnym dachu, czyli auli spadochronowej, albo auli głównej, nie mówiąc już o jasnych założeniach planistycznych i czytelnej strukturze budynku.

Budynek Główny
Budynek Główny
Aula Główna, Budynek Główny
Aula Główna, Budynek Główny
Aula Spadochronowa, Budynek Główny
Aula Spadochronowa, Budynek Główny
Aula Spadochronowa, Budynek Główny
Aula Spadochronowa, Budynek Główny
Aula V, Budynek Główny
Gabinet Rektora – Budynek Główny
Gabinet Rektora – Budynek Główny
Sala Senatu – Budynek Główny
Sala Senatu – Budynek Główny
Budynek główny

Budynek C

Permanentnie dokuczliwy brak sal dydaktycznych wywoływał presję na pozyskanie nowych powierzchni dydaktycznych. Uczelnia dysponowała przyznanym jej na cele dydaktyczne placem na rogu ul. Madalińskiego i al. Niepodległości, po zrujnowanym budynku mieszkalnym. W 1999 roku nowo wybrany Rektor SGH, profesor Marek Rocki powołał mnie na swojego pełnomocnika do realizacji tego zamierzenia. Pomimo rozlicznych trudności, w tym protestów sąsiadów, udało mi się wraz z autorem projektu, architektem Aleksandrem Mirkiem, doprowadzić do uzyskania pozwolenia na budowę. W 2001 roku zostałem powołany na Prezesa Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast i realizacją obiektu zajął się zespół ówczesnych kanclerzy SGH pod kierunkiem dr. Piotra Wachowiaka. Na 100 lecie uczelni budynek był gotowy, stąd jego nazwa – „C”.

Budynek C

Nowy obiekt w budowie – Centrum Przestrzeni Innowacyjnej przy ul. Batorego 8

Przyrost powierzchni dydaktycznej ułatwił realizację statutowych zadań uczelni, zwłaszcza w zakresie studiów podyplomowych. Stojący na ulicy Batorego 8 stary blaszany baraczek, po dawnej stołówce SGH, oficjalnie - „Pawilon typu Lipsk”, był niedobrą wizytówką uczelni. Sukces z postawieniem budynku „C” zachęcił władze do zorganizowania konkursu na projekt budynku zlokalizowanego na działce przy ul. Batorego 8. Pierwszy konkurs odbył się w roku 2009, ale jego rezultaty nie były zadawalające. W drugim, przeprowadzonym w II połowie 2017 r. wyłoniono zwycięzcę, którym została firma Stelmach i Partnerzy Biuro Architektoniczne, i przystąpiono do jego realizacji, uzyskując w 2019 r. pozwolenie na budowę. Podpisanie umowy z wykonawcą nastąpiło w 2021 r., a czas realizacji określono na dwa lata. 

Nowy obiekt – Centrum Przestrzeni Innowacyjnej (CPI) – będzie budynkiem na wskroś ekologicznym, z zielonym dachem (tarasem) rekreacyjnym, a jego wizualizację pokazują zdjęcia 1-3. W budynku przewidziano parking na 44 samochody i 50 rowerów, z węzłem sanitarnym dla rowerzystów. Trzy główne piętra rozplanowane są wokół 3-kondygnacyjnej przestrzeni komunikacji wewnętrznej i interakcji użytkownika. W centralnych częściach kondygnacji znajdować się będą otwarte przestrzenie wielofunkcyjne i coworkingowe, tzw. Strefa Studenta oraz Strefa Wykładowcy, które będą pełnić funkcję komunikacyjno-integracyjną. Uczelnia uzyska 25 sal dydaktycznych na ok. 1000 osób, przestrzenie biurowe oraz przestrzenie otwarte. 

Projekt Centrum Przestrzeni Innowacyjnej przy ul. Batorego
Projekt Centrum Przestrzeni Innowacyjnej przy ul. Batorego
Projekt Centrum Przestrzeni Innowacyjnej przy ul. Batorego
Projekt Centrum Przestrzeni Innowacyjnej przy ul. Batorego
Projekt Centrum Przestrzeni Innowacyjnej przy ul. Batorego
Centrum Przestrzeni Innowacyjnej – wizualizacje

Oddanie do użytku budynku CPI umożliwi dokonanie niezbędnej kompleksowej renowacji zabytkowych budynków kampusu. 

Przyszłość

W dalszym etapie, w związku z rozbiórką budynku F, zaistniała szansa rozwoju kampusu, połączenia go funkcjonalnie z miastem i zorganizowania placu publicznego przed SGH, zgodnie z pierwszymi koncepcjami architekta, zamiast istniejącego „miejsca przesiadkowego”. Jest to wieloletnie zamierzenie inwestycyjne, którego publiczne omawianie zaczęło się od konkursu ogłoszonego wśród studentów architektury krajobrazu SGGW.

Natomiast w specjalnym numerze „Urbanistyki” z 2014 roku (ISBN 978-83-924697-7-3) opublikowane zostały prace studentów Politechniki Warszawskiej pokazujące możliwości inwestycyjne zarówno na terenie kampusu, jak i przed budynkiem głównym. W czerwcu powstały dwa opracowania młodych architektów, pokazujące czym mógłby być i jak mógłby wyglądać przebudowany kampus uczelni (zdjęcia nr 4-6).

Wizualizacja kampusu
Wizualizacja kampusu
Wizualizacja kampusu
Wizualizacja kampusu
Kampus uczelni – wizualizacje

Te propozycje, a także sugestie naszych studentów i pracowników, posłużą w przyszłości do określenia założeń funkcjonalnych rozbudowy kampusu i ogłoszenia międzynarodowego konkursu na zaprojektowanie tej przestrzeni dla potrzeb XXI-wiecznego uniwersytetu. Chcemy bowiem, aby nowoczesna myśl architektoniczna J. Witkiewicza-Koszczyca z początku XX w. została wzbogacona najwspanialszymi budynkami, podobnie jak budynek CPI, godnie reprezentującymi architekturę XXI w. Niech te obiekty wspólnie, jako kampus SGH, zaspokajają potrzeby społeczności akademickiej SGH, mieszkańców Mokotowa i całej Warszawy.

prof. dr hab. Marek Bryx