O Instytucie Rachunkowości | SGH | Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

O Instytucie Rachunkowości

NASZA MISJA

Misja Instytutu Rachunkowości Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie koncentruje działania jej Pracowników na trzech płaszczyznach: naukowej, dydaktycznej i praktycznej. Wyznacza prowadzenie tych działań w sposób służący rozwojowi polskiej nauki rachunkowości i podnoszeniu prestiżu zawodowego w jej obszarze.

WIZJA

Czerpiąc z dobrych wzorców swoich Mistrzów, Instytut Rachunkowości kreuje nowe poglądy, prezentuje - niepozbawioną samokrytyki i krytyki - postawę otwartości na twórcze myśli Ich następców.

WARTOŚCI

System wartości Pracowników Instytutu Rachunkowości określają: rzetelność badań naukowych, praca zespołowa, profesjonalizm dydaktyczny oraz gotowość do weryfikowania użyteczności wiedzy akademickiej w praktyce.

Instytut Rachunkowości jest jednostką naukowo - dydaktyczną w strukturze Kolegium Zarządzania i Finansów Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie. Utworzony został mocą Zarządzenia Rektora z dnia 2. lutego 2015 r. w miejsce Katedry Rachunkowości.

W ramach Instytutu Rachunkowości działają trzy Zakłady:

Zakład Rachunkowości Finansowej aktualnie kierowany przez dr Katarzyna Bareja.
Zakład Rachunkowości Informatycznej aktualnie kierowany przez dr Katarzynę Klimczak,
Zakład Rachunkowości Zarządczej aktualnie kierowany przez dr Magdalenę Giedroyć.

W tej strukturze organizacyjnej pracownicy Instytutu Rachunkowości obsługują proces dydaktyczny całej Uczelni, w tym: programy akredytowane ACCA i CIMA oraz kolejne edycje Studiów Podyplomowych.

Przy Instytucie działa:

Koordynator programów SGH-CIMA,
Koordynator programu ACCA,
Koordynator kierunku Finance&Accounting,
Koordynator przedmiotu podstawowego Rachunkowość,
Pełnomocnik Rektora ds. realizacji porozumienia z Krajową Izbą Biegłych Rewidentów.

Nad prawidłową realizacją zadań powierzonych pracownikom Instytutu czuwa Dyrektor Instytutu Rachunkowości prof. zw. dr hab. Anna Karmańska.

Trochę o historii Instytutu Rachunkowości

Początki nauczania rachunkowości w Szkole Głównej Handlowej datuje się od Prywatnych Kursów Męskich Augusta Zielińskiego (1906 rok). Przez długie lata jednak (jak wspominał Profesor Stanisław Skrzywan), bo aż do 1939 r., rachunkowość była traktowana jako jedna z umiejętności praktycznych w dziale nauk handlowych. Nie były w związku z tym tworzone ramy organizacyjne katedr, nawet wtedy, gdy w latach dwudziestych nadano Szkole prawa uczelni akademickiej.

Dopiero od marca 1945 roku w Szkole Głównej Handlowej rozpoczęto wykłady, ćwiczenia, seminaria kursowe i dyplomowe z zakresu rachunkowości dla studentów przedwojennych i z tajnego nauczania będących na II i III roku studiów. Obejmowały one teoretyczne podstawy rachunkowości, rachunkowość handlu i przemysłu oraz analizę działalności przedsiębiorstw.

W październiku tego samego roku prowadzono już wykłady dla studentów I roku SGH w Warszawie i oddziale SGH w Łodzi. Utworzone zostały wówczas dwa Zakłady Rachunkowości – w Warszawie i w Łodzi, a ich kierownikami zostali – Stanisław Skrzywan i Jan Dzięgielewski. Zakładom tym przydzielono następne wykłady: organizacji finansowej przedsiębiorstw, planowania w przedsiębiorstwie, rachunkowości bankowej i innych, wybranych zagadnień rachunkowości.

Dekretem Rady Państwa z 16 sierpnia 1949 roku przekształcono Szkołę Główną Handlową w Szkołę Główną Planowania i Statystyki w Warszawie, w strukturze której utworzono Pracownię Organizacji i Mechanizacji Rachunkowości, która stała się zalążkiem późniejszego Zakładu Organizacji i Techniki Rachunkowości.

Formalne utworzenie Katedry Rachunkowości nastąpiło w roku 1951. Od momentu jej powołania, była ona jednostką międzywydziałową, co skutkowało tym, iż Pracownicy Katedry obsługiwali zajęcia dydaktyczne na wszystkich wydziałach i kierunkach ówczesnej SGPiS.

Licznym zespołem (łącznie w Katedrze zatrudnionych było ok. 40 osób) kierował wybity uczony prof. Stanisław Skrzywan, który pełnił tę funkcję nieprzerwanie aż do śmierci w 1971 roku. Po śmierci prof. Stanisława Skrzywana kierownictwo Katedry objął doc. dr hab. Jan Matuszewicz. Kontynuował on pracę dydaktyczną i badawczą w dotychczasowej strukturze Katedry i kierunku wytyczonym przez jej twórcę.

W roku akademickim 1973/1974 na mocy decyzji władz rektorskich powstał Instytut Przetwarzania Danych i Rachunkowości w wyniku połączenia Katedry Rachunkowości i Katedry Przetwarzania Danych. Dyrektorem nowopowstałego Instytutu został prof. dr hab. Tadeusz Peche. Prof. dr hab. Tadeusz Peche zmarł 8 lutego 1989 r., a dyrektorem Instytutu została doc. dr hab. Maria Gmytrasiewicz.

W dniu 4 kwietnia 1991 r. na mocy decyzji Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej została przywrócona Szkole dawna, przedwojenna nazwa – Szkoła Główna Handlowa. W tym też roku decyzją władz rektorskich Uczelni Instytut Przetwarzania Danych i Rachunkowości został podzielony na dwie katedry: Katedrę Rachunkowości i Katedrę Systemów Informatycznych. Funkcję kierownika Katedry Rachunkowości do roku 2012 pełniła prof. dr hab. Maria Gmytrasiewicz.

W roku akademickim 1991/1992 dotychczasowa struktura organizacyjna Szkoły została poddana gruntownej reformie, w wyniku, której powołano Kolegia, grupujące katedry i zakłady naukowe. Rozpoczął się proces likwidacji wydziałów i oddzielenie organizacji studiów od działalności naukowych zespołów pracowników uczelni. Powstało wówczas pięć Kolegiów naukowych: Kolegium Analiz Ekonomicznych, Kolegium Ekonomiczno – Społeczne, Kolegium Gospodarki Światowej, Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie i Kolegium Zarządzania i Finansów.

Od 1 października 2012 roku do 1 lutego 2015 r. kierownikiem Katedry Rachunkowości była prof. dr hab. Anna Karmańska.

Od dnia 2 lutego 2015 r. zgodnie z zarządzeniem Rektora nr 9 z dnia 2 lutego 2015 r. Katedra Rachunkowości została przekształcona w Instytut Rachunkowości.
Dnia 1 marca 2015 r. na Dyrektora Instytutu Rachunkowości została powołana prof. zw. dr hab. Anna Karmańska.

Nasi Mistrzowie

Stanisław Skrzywan¹ (1902 – 1971) , profesor zwyczajny doktor, urodził się 17 listopada 1902 r. w Kordelówce na Podolu, zmarł 10 kwietnia 1971 r. w Warszawie.
W 1921 r. ukończył Gimnazjum Kazimierza Kulewicza w Warszawie i uzyskał świadectwo dojrzałości. W tym samym roku zapisał się na studia w Wyższej Szkole Handlowej (WSH) w Warszawie. W 1925 r. uzyskał dyplom zawodowy, składając pracę dyplomową „Finanse Rosji Sowieckiej 1917 – 1925”. W 1935 r. – po złożeniu dodatkowego egzaminu z ekonomii politycznej – Komisja Egzaminacyjna uznała jego pracę dyplomową z 1025 r. za pracę magisterską. Senat SGH z czerwcu 1935 r. nadał Stanisławowi Skrzywanowi dyplom magistra.
W kwietniu 1945 r. Stanisław Skrzywan podjął pracę w SGH jako zastępca profesora rachunkowości i to właśnie wówczas miała miejsce intensyfikacja jego pracy organizacyjnej i naukowej. Kierował odbudową spalonego w 1944 r. budynku SGH i jego zdolności organizacyjne sprawiły, że inwestycja została zakończona w ciągu dwóch lat. Natłok zajęć organizacyjnych nie wpłynął na działalność naukową. W latach 1946 – 1949 wykładał nie tylko na SGH, ale również w Oddziale Uczelni w Łodzi. Był kierownikiem Zakładu Rachunkowości i Podyplomowego Studium Rachunkowości przy SGH. Skrzywan organizował i nadzorował pracę dydaktyczną adiunktów i asystentów, prowadził również seminarium magisterskie. Jednocześnie zajmował się przebudową treści nauczania rachunkowości oraz organizowaniem procesu nauczania tego przedmiotu.
W 1948 r. Stanisław Skrzywan obronił pracę doktorską, a w 1949 r. został mianowany profesorem nadzwyczajnym w Szkole Głównej Planowania i Statystyki (taką nazwę SGH uzyskała po upaństwowieniu w 1949 r.). W tym samym roku objął kierownictwo jednego z dwóch utworzonych wówczas Zakładów Rachunkowości. Po połączeniu się utworzyły one w 1952 r. Katedrę Rachunkowości, działającą pod jego kierownictwem przez następne 19 lat, aż do śmierci w 1971 r. W roku akademickim 1958/59 zorganizował przy Katedrze Zakład Organizacji i Techniki Rachunkowości, którym także kierował. Zakład został później przekształcony w Katedrę Organizacji Przetwarzania Danych.
W 1960 r. Rada Państwa nadała Stanisławowi Skrzywanowi tytuł profesora zwyczajnego. Kilkakrotnie Profesor Skrzywan zasiadał w Senacie Uczelni.
Profesor Skrzywan był jedną z najpopularniejszych osób w SGPiS. Jego wykłady cieszyły się dużą popularnością, a on sam sympatią studentów. Szczególnie ceniono jego umiejętności łączenia wiedzy teoretycznej z doświadczeniem praktycznym. Wykorzystując znajomość sześciu języków obcych (rosyjskiego, niemieckiego, francuskiego, angielskiego oraz w słabszym stopniu – czeskiego i włoskiego), korzystał z literatury fachowej dostępnej w tych językach. Przez dwadzieścia pięć powojennych lat Profesor Skrzywan prowadziła zajęcia m.in. z: rachunkowości, analizy bilansów, teorii bilansu, organizacji finansowej przedsiębiorstw, planowania kont, planowania i sprawozdawczości w przedsiębiorstwie, bilansów przedsiębiorstw kapitalistycznych, rewizji i kontroli w przedsiębiorstwie, środków technicznych organizacji i automatyzacji rachunkowości, rachunku kosztów. Prowadził także seminaria dyplomowe i magisterskie. Był promotorem ponad 500 prac magisterskich oraz 20 prac doktorskich. Pod jego opieką powstało 17 habilitacji.
Nieocenione są również zasługi Stanisława Skrzywana dla rachunkowości, którą podniósł do rangi nauki. Przez cały powojenny czas pracował nad modernizacją rachunkowości, m.in. wprowadził nową metodę nauczania, opartą na metodzie bilansowej. Wiele powstających w tym czasie katedr rachunkowości w Wyższych Szkołach Ekonomicznych korzystało z doświadczenia Katedry Rachunkowości SGPiS. Często więc można było spotkać określenie „warszawska szkoła rachunkowości” bądź „skrzywanowska szkoła rachunkowości”. Profesor Skrzywan był także inicjatorem zjazdów katedr rachunkowości – organizował pierwszy z nich – w Warszawie w 1953 roku.
Stanisław Skrzywan, oprócz pracy naukowo-dydaktycznej w WSH, SGH, SGPiS, pracował też poza uczelnią. Do wybuchu II wojny światowej pracował w działach finansowych i księgowych w różnych przedsiębiorstwach, zajmował się także organizowaniem i nadzorowaniem działów księgowości w różnych przedsiębiorstwach. Jednym z głównych obszarów działalności Stanisława Skrzywana po II wojnie światowej stała się działalność w Stowarzyszeniu Księgowych w Polsce. W 1946 r. był jedną z osób powołujących do życia Stowarzyszenie Księgowych w Polsce i pełnił funkcję Prezesa Zarządu Głównego tego stowarzyszenia do 1964 r. Po rezygnacji z tej funkcji został przewodniczącym nowo utworzonej Rady Naukowej SKwP, którą pełnił do 1970 r.
Stanisław Skrzywan zaczął publikować w 1925 r. m.in. w: „Przeglądzie Gospodarczym”, „Przeglądzie Budowlanym”, „Czasopiśmie Księgowych w Polsce”, „Oświacie i Wychowaniu” Pierwsza samodzielna publikacja książkowa autorstwa Skrzywana to podręcznik poświęcony księgowości: „Zasady księgowania w przedsiębiorstwach handlowych, przemysłowych i bankowych (M. Arct, Warszawa 1931). W latach 1949 – 1971 był redaktorem naczelnym „Biuletynu Biura Organizacji Rachunkowości”, a po zmianie tytułu – pisma „Rachunkowość”. Publikował w tym czasie także m.in. w: „Gospodarce Planowej”, „Życiu Gospodarczym”, „Życiu Szkoły Wyższej”, „Zeszytach Naukowych Szkoły Głównej Planowania i Statystyki”, „Przeglądzie Technicznym”. Był autorem, współautorem i redaktorem kilku podręczników akademickich, skryptów oraz monografii, m.in.: „Kontrola w przedsiębiorstwie”, „Rachunkowość przedsiębiorstw handlowych i przemysłowych”, „Rachunkowość w przemyśle”, „Teoretyczne podstawy rachunkowości”, „Statystyczne metody w rachunkowości”, „Mała encyklopedia rachunkowości”.
Za działalność na polu naukowym, dydaktycznym i społecznym Stanisław Skrzywan dostał wiele nagród i odznaczeń, m.in.: Złoty Krzyż Zasługi, Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, Medal 10-lecia Polski Ludowej, Odznakę Tysiąclecia Państwa Polskiego, a także tytuł honorowy Zasłużony Nauczyciel PRL.
W 10. rocznicę śmierci Senat macierzystej Uczelni ufundował tablicę pamiątkową ku czci Skrzywana, wmurowaną w gmach A Szkoły Głównej Handlowej. Można na niej przeczytać „Profesorowi doktorowi Stanisławowi Skrzywanowi 1902 – 1971, twórcy nowoczesnej szkoły rachunkowości w Polsce, wychowawcy młodzieży, działaczowi społecznemu i gospodarczemu, organizatorowi budowy tego gmachu. W 75-lecie Uczelni Rektor i Senat SGPiS”. W 1994 r. w dowód uznania dla wkładu Skrzywana w rozwój rachunkowości jedna z sal Uniwersytetu w Wenecji otrzymała jego imię. Ponadto nagrody SKwP za najlepsze prace habilitacyjne, doktorskie i magisterskie, których przyznawanie zainicjował Profesor, od 1972 r. noszą imię Stanisława Skrzywana.

Tadeusz Peche² (1923-1989), profesor zwyczajny doktor habilitowany, urodził się 9 września 1923 roku w Warszawie, zmarł 6 lutego 1989 roku w Warszawie.
W 1939 roku ukończył Gimnazjum Ogólnokształcące im. J Zamoyskiego w Warszawie – uzyskał tzw. małą maturę. W okresie okupacji kontynuował konspiracyjnie naukę w Liceum Humanistycznym im. J. Zamoyskiego w Warszawie, gdzie w 1941 roku otrzymał świadectwo dojrzałości. W latach 1942-1944 odbywał studia konspiracyjne na Uniwersytecie Warszawskim, gdzie zaliczył 2 lata studiów prawniczych. Jednocześnie, w latach 1941-1944 uczęszczał na studia konspiracyjne w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie. Pracę magisterską z zakresu ekonomii pt. „Pieniądz w gospodarstwie planowym”, której promotorem był profesor Marcin Wyczałkowski, obronił w 1946 roku.
Profesor T. Peche całe swoje życie naukowe związał ze Szkołą Główną Handlową. Najpierw, w latach 1945-1953 pracował w jej oddziale w Łodzi (późniejszej WSE w Łodzi) - kolejno jako asystent, adiunkt (w latach 1945-1950) oraz zastępca profesora w Katedrze Rachunkowości (w latach 1950-1953). W 1949 roku obronił pracę doktorską, pisaną pod kierunkiem prof. Jana Drewnowskiego, pt. „Ewolucja banków centralnych”. W tym też roku uzyskał tytuł doktora nauk ekonomicznych. Od 1956 roku do przejścia na emeryturę w 1989 roku pracował w Szkole Głównej Planowania i Statystyki w Warszawie, kolejno jako: zastępca profesora w Katedrze Rachunkowości (od 1956 r.), docent etatowy (od 1960 r.), profesor nadzwyczajny (od 1968 r.), profesor zwyczajny (od 1974 r.). W roku 1960 uzyskał tytuł doktora habilitowanego za pracę habilitacyjną pt. „Rachunkowość przedsiębiorstw a rachunkowość społeczna” opublikowaną w 1959 r. przez Polskie Wydawnictwo Gospodarcze. W tym samym roku został zatrudniony na stanowisku docenta. W roku 1974 uzyskał tytuł profesora zwyczajnego.
Naukowo pracował także w innych instytucjach, między innymi w Naukowo-Badawczym Instytucie Włókiennictwa w Łodzi (1947 r.), Instytucie Przemysłu Drobnego i Rzemiosła w Warszawie (1957-1960), Wojskowej Akademii Politycznej im. F. Dzierżyńskiego w Warszawie (1967-1970).
Doświadczenie zawodowe zdobywał także w praktyce gospodarczej. W okresie wojennym był księgowym w Domu Handlowym „Jerzy Lipowski i Spółka” (1940-1942) i Zakładach Przemysłowych „Warsam” w Warszawie (1942-1944). W 1945 roku rozpoczął pracę urzędniczą w Centrali Żelaza i Stali w Katowicach. W latach 1947-1949 pracował na stanowisku referendarza i rady w Biurze Regionalnym Centralnego Urzędu Planowania w Łodzi. W latach 1949-1952 był rzeczoznawcą rachunkowości w Ekspozyturze Biura Organizacji Rachunkowości w Łodzi. W latach 1952-1953 pracował na podobnym stanowisku w Centrali Handlowej Przemysłu Papierniczego w Łodzi oraz w latach 1953-1956 – w Zespole Rzeczoznawców Rachunkowości Przemysłu Drobnego i Rzemiosła w Łodzi.
W latach 1972-1982 był konsultantem Departamentu Księgowości Ministerstwa Finansów, członkiem prezydium i przewodniczącym podkomisji programowej Państwowej Komisji dla Biegłych Rewidentów przy Ministerstwie Finansów. Natomiast w latach 1982-1986 pełnił funkcję konsultanta w zakresie problematyki pieniężno-kredytowej w Narodowym Banku Polskim. W latach 1986-1988 czynnie działał w Stowarzyszeniu Księgowych w Polsce, pełniąc między innymi funkcje: sekretarza generalnego, vice-prezesa Zarządu Głównego, przewodniczącego Rady Naukowej przy Zarządzie Głównym. Był także członkiem Związku Nauczycielstwa Polskiego oraz Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego.
Profesor T. Peche pełnił również szereg funkcji i obejmował wiele stanowisk w macierzystej uczelni na Wydziale Finansów i Statystyki SGPiS. W latach 1961-1967 był prodziekanem tego wydziału. Pełnił również funkcję kierownika Zakładu Organizacji i Techniki Rachunkowości (1965-1968), kierownika Studium Podyplomowego Elektronicznego Przetwarzania Danych (1968-1969), kierownika Katedry Organizacji Przetwarzania Danych (1968-1972), kierownika Studium Doktoranckiego Elektronicznego Przetwarzania Danych (1972-1974), kierownika Katedry Przetwarzania Danych i Rachunkowości (1978-1988). W roku 1988 przeszedł na emeryturę.
Profesor T. Peche był autorem, współautorem oraz redaktorem ponad 250 publikacji. Najważniejsze z nich to między innymi: „Metody bilansowe w rachunkowości a systemy informacyjne w gospodarce narodowej”, ”Ogólna teoria rachunkowości”, „Organizacja i mechanizacja rachunkowości”, „Podstawy współczesnej ewidencji gospodarczej”, „Zarys ogólnej teorii rachunkowości”, „Państwowe Organizacja rachunkowości i przetwarzania danych”, „Nowoczesna rachunkowość a zarządzanie w skali przedsiębiorstw i gospodarki narodowej”, „Teoretyczne podstawy rachunkowości”, „Modele ewidencyjne”.
Profesor T. Peche uważany jest za kontynuatora Warszawskiej Szkoły Rachunkowości – stworzonej przez profesora Stanisława Skrzywana. Był on niewątpliwie najwybitniejszym teoretykiem rachunkowości w Polsce powojennej i twórcą słynnego modelu ewidencyjnego rachunkowości zwanego „teoretycznym modelem T. Pechego”. W swoich opracowaniach i dydaktyce łączył problemy mikroekonomiczne rachunkowości z zagadnieniami makroekonomicznymi, rachunkowością społeczną. Jego prace z zakresu rachunkowości społecznej opierały się na metodologii rachunkowości jednostkowej i uwypuklały jej rolę jako źródła informacji makroekonomicznej, podstawy sporządzania bilansów gospodarki narodowej i procedur obliczania produktu globalnego.
Zwierciadlanym odbiciem pracy naukowej profesora Tadeusza Pechego była zdecydowana reorganizacja formy dydaktyki z zakresu rachunkowości: nauczanie rachunkowości to nauczanie metody bilansowej – metody myślenia niezbędnej każdemu wykształconemu ekonomiście.
Profesor T. Peche swoje zainteresowanie naukowe kierował również na problematykę komputeryzacji rachunkowości. Znajomość funkcji i metod informatycznych umożliwiała profesorowi oryginalne opisywanie rachunkowości i jej związków ze statystyką gospodarczą. Wiedza i dociekliwość naukowa T. Pechego to bogate dziedzictwo środowiska w którym pracował.
Cechy osobowościowe Profesora, jak i jego ogromne zaangażowanie w rozwój metodologii rachunkowości sprawiły, że tej problematyce poświęcone były badania naukowe najbliższych jego współpracowników i wielu naukowców z innych ośrodków akademickich. Profesor wypromował 10 doktorów i był naukowym przewodnikiem wielu prac habilitacyjnych.
Najważniejsze nagrody i wyróżnienia, jakie otrzymał T. Peche to: Brązowy Medal za Zasługi dla Obronności Kraju, Srebrny Medal za Zasługi dla Obronności Kraju, Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski.

Biogramy opracowała:

1) A. Cicha na podstawie: G. K. Świderska, hasło: Skrzywan Stanisław [w:] Słownik biograficzny rachunkowości w Polsce, pod red. S. Sojaka, SKwP, Warszawa 2007.

²⁾ A. Cicha na podstawie: K. Zasiewska, hasło: Peche Tadeusz [w:] Słownik biograficzny rachunkowości w Polsce, pod red. S. Sojaka, SKwP, Warszawa 2007.